ฝีคัณฑสูตรคืออะไร (Anal Fistula) โดย เภสัชกร อุทัย สุขวิวัฒน์ศิริกุล

 “ฝีคัณฑสูตร” คืออะไรนะ                                                                                โรคนี้หากได้มาเป็น จะนั่งจะนอนทีก็แสนลำบาก สร้างความทรมานเป็นอย่างยิ่ง ฝีคัณฑสูตร พบได้ทั้งในผู้หญิงและผู้ชาย แต่อัตราส่วนผู้ชายจะพบได้มากกว่าประมาณ 3 ต่อ 1 โดยผู้ป่วยส่วนใหญ่จะอยู่ในวัยกลางคนไปถึงสูงอายุ ระหว่าง 30-50 ปี เภสัชกรหนุ่มรูปหล่อเช่นผมก้อเป็นโรคนี้มาก่อน ถึงกับต้องกราบลาไปผ่าตัดฝีคัณฑสูตรมาแล้ว กราบขอบพระคุณ นพ. อาจารย์  เจิดศักดิ์  สุริย์จามร  ศัลยแพทย์ และ พญ. อาจารย์ วินิตา แกล้วทนงค์ วิสัญญีแพทย์ โรงพยาบาลลาดพร้าว น้องๆทีมพยาบาล แม่บ้านทำความสะอาด แม่ครัวห้องอาหารที่ให้ความกรุณาผมมาตลอด ระหว่างเข้าพักรักษาตัวครั้งนี้อย่างเจ๋งเป้ง รอดตายกลับมาเขียนบทความให้ทุกท่านได้อีกนะครับ

ฝีคัณฑสูตร คืออะไร 

ฝีคัณฑสูตรคือฝีเรื้อรังที่เกิดใกล้กับบริเวณทวารหนัก ขาหนีบ บางคนก้อมีเกิดแค่หัวเดียว บางท่านโชคดีมากมีหลายหัวแถมมาให้เยอะแยะไปหมด ฝีที่เกิดขึ้นบริเวณนั้น มักพบได้เป็นตุ่มเล็กๆ หรือถ้าทิ้งไว้อักเสบมากๆ จะบวมจนขนาดใหญ่ขึ้น ถ้าปริแตกได้จากการเสียดสีจะแตกออกมาเป็นหนอง ทั้งเจ็บทั้งคัน 

ต้นเหตุของฝีรอบๆรูทวารนี้ เกิดจากการอุดตันของท่อของต่อมที่หลั่งเมือกออกใสหล่อเลี้ยงบริเวณเยื่อบุในรูทวาร (Anal gland) ทำให้เกิดเป็นฝีบริเวณกล้ามเนื้อหูรูทวาร เมื่อฝีเกิดขึ้นจะดันหนองไปอยู่ตามช่องว่าง ต่างๆ รอบๆ รูทวาร ถ้าวันร้ายฝีนี้มาเยือนที่ก้นคุณ ถ้าลองคลำดู คุณเองจะสังเกตอาการได้โดยพบเป็นรอยบวม นูน เหมือนกับฝีที่เกิดทั่วไปน่านแหละครับ แต่ครานี้มันมาเกิดที่พื้นที่บริเวณรอบรูทวาร ถ้าเป็นอย่างนี้ในครั้งแรกๆ เราเรียกว่า คัณฑสูตรเฉียบพลัน (Anorectal abscess)

หากคุณอายไม่ได้มาพบแพทย์ และโชคดีที่หนองได้แตกออกมาเอง แต่ระบายออกไม่หมด ทำให้เกิดเป็นรูที่มีหนองไหลออกมาเรื้อรังเป็นเวลานาน เป็นๆหายๆ อย่างหลังนี่เรียกว่า ฝีคัณฑสูตรชนิดเรื้อรัง (Fistula in ano) อย่าได้กระหยิ่มไปนะครับ เพราะถ้าไม่รักษาหรือถึงแม้นคุณไปผ่านการรักษาโดยการระบายหนองออกโดยการผ่าตัดมาแล้วก้อตาม แต่ก็อาจกลายกลับมาเป็นซ้ำกลายเป็นฝีเรื้อรังได้เช่นกัน

แค่ท้องผูกธรรมดา แต่กลับมาเป็นฝีคัณฑสูตร ได้อย่างไร  

พฤติกรรมที่ทำให้ท้องผูก จนเกิดอุจจาระแข็งมากจนเป็นตัวเสียดสีให้เยื่อบุลำไส้ใหญ่ส่วนล่างเกิดเป็นแผล พอเป็นแผลมีรอยเปิดในตำแหน่งลำไส้ใหญ่ซึ่งเป็นจุดรวมของอุจจาระก่อนถ่ายออก ทำให้เศษอุจจาระและเชื้อแบคทีเรียต่างๆเข้าไปแทรกปะปนอยู่ได้ จนเกิดการอักเสบตามมาในที่สุด

การอักเสบจากเชื้อโรคที่ว่านี้จะลุกลามจนเกิดไปตามต่อมน้ำมูกของเยื่อบุผนังลำไส้จนเกิดเป็นตุ่มฝีมีหนองอักเสบคลุกอยู่ข้างใน ตราบใดที่หนองยังระบายออกมาได้ การอักเสบก็จะไม่รุนแรง ถ้าทางระบายหนองปิดลง เช่น ปากแผลหาย แต่แผลยังมีเชื้อโรคอยู่ ฝีก็จะค่อยๆ เกิดขึ้น และค่อยๆ ลามออกมาที่ผิวหนัง เพราะเป็นส่วนที่มีแรงต้านการขยายตัวของฝีน้อยที่สุด ถ้าเกิดในส่วนลึก กว่าจะขยายตัวออกมาทางผิวหนังก็กินเวลานานมากกว่า และมีความเจ็บปวดทรมานมาก ฝีมักจะใหญ่ ผู้ป่วยก็มักจะมีไข้ ครั่นเนื้อครั่นตัว เบื่ออาหาร ร่วมกับการเจ็บปวดบริเวณทวารหนักและก้น

แหล่งข้อมูล

·         เภสัชกร อุทัย สุขวิวัฒน์ศิริกุล สงวนลิขสิทธิ์ 4 ตค. 2554

ห้ามนำบทความ รูปภาพและเนื้อหาอื่นๆ โดยผู้เขียนไปเผยแพร่เชิงพาณิชย์ ให้นำไปเผยแพร่เป็นวิทยาทานหรือเพื่อการศึกษาเท่านั้น ผู้ประกอบการเว็บไซต์ต้องยึดหลักความเคารพและคำนึงถึงลิขสิทธิ์ในการสร้างสรรค์งานเขียนและจริยธรรมทางธุรกิจ

การนำเอาบทความ รูปภาพและเนื้อหาอื่นๆ ซึ่งผลิตขึ้นโดยผู้เขียนไปใช้โดยไม่ได้รับอนุญาตและผลิตซ้ำเพื่อเผยแพร่ กรุณาอ้างอิงแหล่งที่มา

บทความนี้เขียนขึ้นเพื่อเป็นการส่งเสริมสุขภาพ ไม่แนะนำให้คุณนำไปใช่วินิจฉัยหรือรักษาโรคด้วยตนเอง ขอความกรุณารับคำปรึกษาได้โดยตรงจากบุคลากรสหวิชาชีพทางสาธารณสุข รวมทั้งเภสัชกรใจดี ที่พร้อมดูแลสุขภาพพ่อแม่พี่น้องนะครับ

1. รูปประกอบจากhttp://www.health.com/health/static/hw/media/medical/hw/h9991493_001.jpg และ finquesmontane.com
2. ฝีคัณฑสูตรคืออะไร (Anal Fistula) โดย เภสัชกร อุทัย สุขวิวัฒน์ศิริกุล, http://www.oknation.net/blog/DIVING/2011/03/29/entry-1
3. ·         Anal Rectal Abscess & Fistula, hemorrhoid.net , http://www.hemorrhoid.net/abscess.php
4. ·         Ingrid Legall, MD, Assistant Professor, Anal Fistulas and Fissures, Department of Emergency Medicine, Florida Hospital-Flagler,http://emedicine.medscape.com/article/776150-overview
5. ·          Anal Fistula , NHS Choices homepage , http://www.nhs.uk/conditions/anal-fistula/Pages/Introduction.aspx
6. ·         Anal Fistula, Mayo Foundation for Medical Education and Research, http://www.mayoclinic.org/anal-fistula/
7. ·         Anorectal Abscess And Anal Fistula , drugs.com, http://www.drugs.com/cg/anorectal-abscess-and-anal-fistula.html •    
8. ·         Andre Hebra, MD,  Perianal Abscess, Division of Pediatric Surgery, Professor of Surgery and Pediatrics, Medical University of South Carolina College of Medicine,  http://emedicine.medscape.com/article/191975-overview
9. ·          Anal fistula, Health Grades Inc, http://www.wrongdiagnosis.com/symptom/anal-fistula.htm
10. ·         Hemorrhoids Medications, Drugs.com ,http://www.drugs.com/condition/hemorrhoids.html
11. ·               Treatments and drugs, Mayo Clinic staff , Mayo Clinic, http://www.mayoclinic.com/health/hemorrhoids/DS00096/DSECTION=treatments-and-drugs
12. ·         Spinal Injection / Nerve Block Therapies for Back Pain, Vertical Health, LLC, http://www.spineuniverse.com/treatments/pain-management/spinal-injection-nerve-block-therapies-back-pain
13. ·         Fausett HJ, Warfield CA (2002). Nerve blocks: An overview. In CA Warfield, HJ Fausett, eds., Manual of Pain Management, 2nd ed., pp. 293–299. Philadelphia: Lippincott Williams and Wilkins
14. ·         Spinal Injection / Nerve Block Therapies for Back Pain, Vertical Health, http://www.spineuniverse.com/treatments/pain-management/spinal-injection-nerve-block-therapies-back-pain
15. ·         พญ. พูนพิศมัย สุวะโจ, โรคทางทวารหนัก, http://elearning.medicine.swu.ac.th/surg/wp-content/uploads/2009/07/21-e0b982e0b8a3e0b884e0b897e0b8b2e0b887e0b897e0b8a7e0b8b2e0b8a3e0b8abe0b899e0b8b1e0b881-316-343.pdf
16. ·         แนวทางการรักษาพยาบาลผู้ป่วยทางศัลยกรรม  Anorectal Abscess and Fistula In Ano,  ราชวิทยาลัยศัลยแพทย์แห่งประเทศไทย,http://www.surgeons.or.th/main/view.php?group=8&id=213
17. ·         นพ.วรวุฒิ เจริญศิริ, ศูนย์ข้อมูลสุขภาพกรุงเทพ, http://www.bangkokhealth.com/index.php/Gastroenterology/1078--hemorrhoids.html
18. ·         นพ.วรวุฒิ เจริญศิริ, ศูนย์ข้อมูลสุขภาพกรุงเทพ, การผ่าตัดริดสีดวงทวาร, http://www.bangkokhealth.com/index.php/Gastroenterology/113-2009-01-19-07-23-27.html
19. ·         Varut Lohsiriwat MD, Hariruk Yodying MD, Darin Lohsiriwat MD, Incidence and Factors Influencing the Development of Fistula-In-Ano after Incision and Drainage of Perianal Abscesses,  Department of Surgery, Faculty of Medicine Siriraj Hospital, Mahidol University, Bangkok, Thailand,http://www.si.mahidol.ac.th/th/publication/2010/Vol93_No.1_61_7641.pdf 
20. ·         Hemorrhoids’ Drugs, http://www.pharmaceutical-drug-manufacturers.com/pharmaceutical-drugs/anti-hemorrhoid-drug.html
21. ·         การใช้ยาในโรคติดเชื้อทางเดินปัสสาวะและทวาร, มิติใหม่ในการใช้ยาในโรคติดเชื้อ, เอกสารประกอบการประชุมวิชาการ , คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยรังสิต ร่วมกับสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสุข
22. ·         Wilawan Toonde, Pharm D, Pathophysiology of infectious disease, เอกสารการบรรยายคณะเภสัชศาสตร์ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาศารคาม,cyberclass.msu.ac.th/cyberclass/cyberclass.../patho%20infection2_7
23. ·         ภก.วิรัตน์ ทองรอด,ยารักษาริดสีดวงทวาร,หมอชาวบ้าน เล่ม : 337 เดือน-ปี : 05/2550,
24. ·         ศูนย์ข้อมูลสุขภาพกรุงเทพ, การใช้ยาเหน็บทวาร, http://www.bangkokhealth.com/index.php/2009-01-19-03-15-56/387-2009-01-20-02-46-43
25. ·         ริดสีดวงทวาร ถ่ายออกมาเป็นเลือดจะเป็นโรคนี้ไหม โดย เภสัชกร อุทัย สุขวิวัฒน์ศิริกุล , http://www.oknation.net/blog/DIVING/2009/04/25/entry-1
26. ·         ริดสีดวงทวาร วิธีรักษาและป้องกันไม่ให้กลับมาเป็นซ้ำ โดย เภสัชกร อุทัย สุขวิวัฒน์ศิริกุล , http://www.oknation.net/blog/DIVING/2009/04/25/entry-2