วันพุธที่ 9 พฤศจิกายน พ.ศ. 2554

โรคฉี่หนู รักษาและป้องกัน โดยเภสัชกรอุทัย สุขวิวัฒน์ศิริกุล

ตามที่ได้กล่าวมาตั้งแต่ตอนแรกแล้วว่า เชื้อที่เป็นสาเหตุของโรคฉี่หนูจริงๆแล้ว เป็นเชื้อแบคทีเรียนั่นเอง แต่หากเราเผลอไปรับเชื้อเข้ามา อาการโรคจะแสดงออกมาในช่วง 4-19 วันหลังรับเชื้อ ทั้งจากการ การติดต่อสู่คน โดยฉี่หนูที่เกิดจากการสัมผัสโดยตรง หรือสัมผัสโดยอ้อมผ่านทางสิ่งแวดล้อมในแหล่งน้ำขัง อย่างเช่นน้ำที่ท่วมขังอยู่ระหว่างหรือหลังอุทกภัย มาดูวิธีการรักษาและป้องกันโรคนี้กันดีกว่า

โรคฉี่หนู คืออะไร ทำไมเราจึงติดต่อมาได้
โรคเลปโตสไปโรซิสเป็นโรคติดต่อจากสัตว์สู่คน โดยพาหะที่พบบ่อยที่สุดคือหนู  แต่ความเป็นจริงแล้วหนูไม่ใช่สัตว์ชนิดเดียวที่เป็นพาหะ สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมเกือบทุกชนิดมีรายงานว่า เป็นพาหะของโรคได้ เช่น สุนัข แมว โค กระบือ และสุกร สัตว์เหล่านี้มีเชื้ออยู่ แต่มักไม่แสดงอาการ แต่จะมีเชื้อนี้อาศัย อยู่ในท่อไตและถูกขับออกมาทางปัสสาวะ

เมื่อคนสัมผัสกับปัสสาวะของสัตว์ที่ปนเปื้อนอยู่ในสิ่งแวดล้อม เช่น พื้นที่น้ำท่วมขัง ที่ชื้นแฉะ ดินโคลน หรือพืชผัก เชื้อสามารถไชเข้าทางผิวหนังที่เป็นแผลหรือเปื่อยยุ่ยจากการแช่น้ำอยู่นานๆ หรือเข้าทางเยื่อบุ เช่น ปาก ตา จมูก จากการดื่ม กิน น้ำหรืออาหารที่ปนเปื้อน หรือว่ายน้ำในบริเวณที่มีการปนเปื้อน เป็นต้น ดังนั้น การระบาดของโรคส่วนใหญ่จะพบในช่วงปลายฤดูฝนต่อฤดูหนาว ซึ่งมักมีน้ำท่วมขัง หรือเมื่อเกิดอุทกภัย เกิดภาวะน้ำท่วม ทำให้มีโอกาสสัมผัสเชื้อที่ปนเปื้อนอยู่ในสิ่งแวดล้อมสูงขึ้น

จะรุ้ได้อย่างไร ว่าเป็นโรคฉี่หนู
การวินิจฉัยโรค เนื่องจากอาการของโรคไม่จำเพาะ จำเป็นต้องอาศัยการตรวจทางห้องปฏิบัติการ ในปัจจุบันวิธีการตรวจมาตรฐานเพื่อยืนยันโรคคือการตรวจหาแอนติบอดีในเลือด สามารถทำได้เฉพาะในห้องปฏิบัติการที่มีความชำนาญเท่านั้น ดังนั้นหากมีอาการที่เล่ามาอย่าวางใจ แล้วรีบไปหาหมอทันที

โรคฉี่หนู รักษาอย่างไร
การรักษา แพทย์จะให้ยาตามอาการและภาวะแทรกซ้อนดังต่อไปนี้
•                 การให้ยาลดไข้ เมื่อมีไข้สูง ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อมาก
•                 การให้ยาแก้ปวด
•                 การให้ยากันชัก
•                 การให้ยาแก้คลื่นไส้อาเจียน
•                 การให้สารน้ำและเกลือแร่

การรักษาอย่างถูกต้องทันท่วงทีโดยเฉพาะตั้งแต่ในระยะเริ่มแรก จะทำให้หายป่วยจากโรคเกือบทั้งหมด ถ้าปล่อยให้มีอาการรุนแรงจนถึงขั้นมีไตวาย ตับวาย เลือดออกในปอด อาจทำให้เกิดทุพพลภาพตามมาหรือถึงขั้นเสียชีวิตได้

การรักษาโรคนี้ จะใช้ยาต้านเชื้อแบคทีเรีย ระยะเวลาในการรักษาประมาณ 5-7 วัน หากหยุดยาก่อนกำหนดอาจทำให้การรักษาล้มเหลวและเกิดภาวะแทรกซ้อนร้ายแรงขึ้นได้ ต้องใช้ยาตามแพทย์สั่งอย่างเคร่งครัด ไม่หยุดยาก่อนกำหนดผู้ที่มีอาการรุนแรง
ควรให้ยา penicillin, tetracyclin, streptomycin, erythromycin เป็นยาที่ใช้ได้ผลในโรคนี้ และควรจะได้รับยาภายใน 4-7 วันหลังเกิดอาการของโรค

ผู้ที่มีอาการปานกลางอาจจะเลือกยาดังนี้
•                 doxycycline 100 mg วันละ 2 ครั้งเป็นเวลา 7 วัน
•                 amoxicillin 500 mg วันละ 4 ครั้ง 5-7 วัน

การรักษาโรคแทรกซ้อน
•                 หากเกล็ดต่ำหรือเลือดออกง่ายก็อาจจะจำเป็นต้องให้เกร็ดเลือดหรือน้ำเหลือง
•                 การแก้ภาวะการเต้นของหัวใจผิดปกติ
•                 การแก้ปัญหาตับวาย
•                 การแก้ปัญหาไตวาย

การป้องกันโรคฉี่หนู
หากเราต้องเป็นกลุ่มเสี่ยงต่อการเกิดโรคฉี่หนู เช่น ผู้ประสบอุทกภัยอยุ่ในน้ำท่วมขังนานๆ ต้องคอยหมั่นสังเกตุอาการผิดปกติของตนเอง 
  • หลีกเลี่ยงการสัมผัสกับน้ำสกปรกโดยไม่จำเป็น โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อมีบาดแผล หากต้องเดินย่ำน้ำที่ท่วมขังควรสวมรองเท้ายาง หลังจากการสัมผัสน้ำสกปรกควรรีบชำระล้างด้วยน้ำสบู่และเช็ดให้ผิวหนังแห้งอยู่เสมอ และปฏิบัติตามแนวทางดังนี้
  • หลีกเลี่ยงการสัมผัสสิ่งแวดล้อมที่มีโอกาสมีเชื้อปนเปื้อน เช่น บริเวณที่มีน้ำท่วมขัง ไม่เดินเท้าเปล่าย่ำน้ำหรือพื้นที่ชึ้นแฉะ ไม่แช่น้ำหรือว่ายน้ำอยู่นานๆ ถ้าหลีกเลี่ยงไม่ได้ควรป้องกันโดยแต่งกายให้รัดกุม เช่น สวมรองเท้าบู๊ทกันน้ำ หรือชุดกันน้ำ
  • เมือออกมาจากจุดน้ำท่วม ต้องรีบล้างทำความสะอาดผิวหนัง ขาและเท้าที่ย่ำน้ำมาให้สะอาด เช็ดให้แห้งทุกครั้ง
  • หลีกเลี่ยงไม่ให้ผิวหนังที่มีแผลหรือรอยถลอกต้องสัมผัสกับน้ำท่วมขังหรือพื้นที่ชื้นแฉะ ควรใช้ปลาสเตอร์กันน้ำปิดแผล ใส่รองเท้ากันน้ำ ไม่ใช้น้ำที่ท่วมขังมาล้างแผล ภายหลังการสัมผัสน้ำท่วมขังต้องรีบทำความสะอาดแผลให้สะอาด
  • ทำความสะอาดสิ่งแวดล้อมที่อยู่อาศัยให้สะอาด ควบคุมกำจัดหนู และหลีกเลี่ยงอาศัยอยู่ใกล้บริเวณที่มีสัตว์เลี้ยงที่อาจเป็นพาหะของโรค
  • บริโภคอาหารที่ปรุงสุกใหม่ๆ ดื่มน้ำสะอาด ล้างผักผลไม้ให้สะอาด ล้างมือก่อนบริโภคอาหาร

สุดท้ายในฐานะเภสัชกรที่ตลอดเวลาก้อได้ทำหน้าที่ เภสัชกรชุมชนและที่บ้านก้อน้ำท่วมเช่นเดียวกัน ได้แต่ให้ความรุ้ให้เราได้รุ้เท่าทันอย่าตื่นตกใจไปเสียก่อน ไม่มีคำอวยพรใดจะดีไปกว่าเตรียมตัวให้พร้อมอย่างมีสติ และเก็บพลังความดีไว้ฟื้นฟูบ้านเมืองเราต่อไป “สู้ให้มีชีวิตรอด ต่อไป”  นะครับ


แหล่งข้อมูล
เภสัชกร อุทัย สุขวิวัฒน์ศิริกุล สงวนลิขสิทธิ์ 8 พย. 2554  
E-mail: utaisuk@gmail.com Facebook: “UTAI SUKVIWATSIRIKUL ห้ามนำบทความ รูปภาพและเนื้อหาอื่นๆ โดยผู้เขียนไปเผยแพร่เชิงพาณิชย์ ให้นำไปเผยแพร่เป็นวิทยาทานหรือเพื่อการศึกษาเท่านั้น ผู้ประกอบการเว็บไซต์ต้องยึดหลักความเคารพและคำนึงถึงลิขสิทธิ์ในการสร้างสรรค์งานเขียนและจริยธรรมทางธุรกิจ

การนำเอาบทความ รูปภาพและเนื้อหาอื่นๆ ซึ่งผลิตขึ้นโดยผู้เขียนไปใช้โดยไม่ได้รับอนุญาตและผลิตซ้ำเพื่อเผยแพร่ กรุณาอ้างอิงแหล่งที่มาและ Copy url address ไปด้วยเพื่อให้ผู้อ่านสามารถลิ้งค์กลับมาอ่านบทความจากเว็บไซต์ ของผู้เขียนได้โดยตรง
บทความนี้เขียนขึ้นเพื่อเป็นการส่งเสริมสุขภาพ ไม่แนะนำให้คุณนำไปใช่วินิจฉัยหรือรักษาโรคด้วยตนเอง ขอความกรุณารับคำปรึกษาได้โดยตรงจากเภสัชกรร้านยาใจดีที่พร้อมดูแลสุขภาพพ่อแม่พี่น้องนะครับ

รูปประกอบตามที่ระบุใน url addresss
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjiKWbd10jg4mo3Y-FflBHD2XDQZsCJgUgrXiR1ldIwQEGSbCkBbgr3KCfDVEjamS-2DAJjaGM3IV_UXQ6Ci46Pd0RWksu814ZsIUhbzHHDwjW4tO7H3tVX2rkdH4_T3QfUEalnMPCanYfX/s400/Noname1.jpg

·http://allaboutim.webs.com/Leptospirosis%20-%20Treatment.jpg
Judith Green-McKenzie, MD, MPH; Chief Editor: Rick Kulkarni, MD ,Leptospirosis in Emergency Medicine , http://emedicine.medscape.com/article/788751-overview
·      Leptospirosis, Centers for Disease Control and Prevention   1600 Clifton Rd. Atlanta, http://www.cdc.gov/leptospirosis/
·      ผู้ช่วยศาสตราจารย์ เภสัชกรหญิงอภิฤดี เหมะจุฑา, เภสัชกรหญิงสิรินุช พละภิญโญ, เภสัชกรกิติยศ ยศสมบัติ
"การใช้ยาในโรคที่มากับน้ำท่วม"
·      ผศ.พญ.ดร.กนิษฐา ภัทรกุล "โรคฉี่หนูหรือโรคเลปโตสไปโรซิส…โรคที่ต้องระวังในภาวะน้ำท่วม"
·      คู่มือวิชาการ โรคเลปโตสไปโรซิส , สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 9 พิษณุโลก 306  ถ.พิษณุโลก - วัดโบสถ์  หมู่ 5  ต.หัวรอ  อ.เมือง  จ.พิษณุโลก  65000  , http://dpc9.ddc.moph.go.th/crd/disease/Lepto.html
·      ผู้ช่วยศาสตราจารย์อุษณีย์  สุทธิสารสุนทร, ไข้ฉี่หนู Leptospirosis, Thai Travel Clinic, Hospital for Tropical Diseases, Faculty of Tropical Medicine, Mahidol University, Bangkok, Thailand, http://www.thaitravelclinic.com/Knowledge/leptospirosis-thai-article.html


ไม่มีความคิดเห็น:

แสดงความคิดเห็น